Laktoz intoleransı, metabolizmada laktozu, glukoz ve galaktoza parçalayan laktaz enziminin eksikliğinde meydana gelmektedir. Bu enzim genetik faktörlerden ötürü doğuştan eksik olabileceği gibi, genlerde daha sonra meydana gelen mutasyonlardan dolayı da sentezlenemeyebilir. Laktaz enzimi eksikliğinde laktozu sindirememektedir ve kalın bağırsakta mikroorganizmalar tarafından fermantasyona uğratılarak laktik asit, kısa zincirli yağ asitleri, karbondioksit ve hidrojen gazları ile bazı durumlarda metan gazı üretilmesine neden olmaktadır. Bu da gaz, şişkinlik, ishal, karın ağrı ve krampları gibi sorunlara yol açmakta ve bu semptomlar genellikle laktoz içeren besinlerin tüketilmesinden 30 dakika ila 2 saat sonra gelişir ve daha çok beslenme yetersizliği olan bölgelerde görülmektedir.

Laktozun Kimyasal Yapısı
Laktoz, glukoz ve galaktoz olmak üzere iki monosakkaritten oluşan bir disakkarittir. Doğada yüksek oranda sadece sütte bulunmaktadır. Farklı tür sütlerde laktoz oranı değişiklik göstermektedir (inek sütünde ortalama % 4,6, anne sütünde % 7,1, koyun sütünde % 4,6, keçi sütünde ortalama % 4,0 oranında bulunmaktadır.).

Laktozsuz Beslenme Tavsiyeleri
Laktoz intoleransı olan bireylerde tıbbi beslenme tedavisinde amaç diyetle alınan laktoz miktarını azaltmaktır. Bu bireyler laktoz içeren besinlerin diyetten çıkarmalı, düşük laktoz içeren besinleri tüketmeli (laktozsuz süt ve laktoz içeriği düşük yoğurt vb.) laktoz içeren besinlerle birlikte laktaz enzimi tüketmeli, süt yerine yoğurt tüketmelidir. Beslenme tedavisinde en etkili yöntem ise laktoz içeren besinlerin diyetten çıkarılmasıdır. Ancak diyetten süt ve ürünlerinin çıkarılması kalsiyum olmak üzere birçok önemli besin öğesi eksikliklerine sebep olabilmektedir. Kalsiyum alımındaki azalma osteoporoz, hipertansiyon ve bazı kanser türleri gibi önemli sağlık sorunları ile ilişkili bulunmuştur. Bu nedenle diyete laktozu azaltılmış besinler eklenmeli veya laktoz içeriği daha düşük olan besinler ile kişinin bulguları izlenmelidir. Birçok laktoz intoleransı olan birey 12 gramın altındaki laktoz tüketimini tolere edebilirken, bazı bireylerde ise 1-2 gramda bile semptomlar açığa çıkabilmektedir. 

Laktoz bir tek memelilerin sütünde bulunan bir karbonhidrat(dissakkarit) olmasına rağmen, süt ve süt ürünleri gibi pek çok gıdanın üretiminde kullanılmaktadır. Ayrıca sütten ayrıştırılan laktoz, gıdalarda katkı maddesi olarak, ilaçlarda ise dolgu maddesi olarak da çok sık kullanılmaktadır hatta laktozun su ve renk bağlama gibi önemli özelliği de vardır. Laktoz yaklaşık olarak glukozun yarısı oranında tatlılık vermektedir. Laktoz bu özelliklerinden dolayı tatlılarda, şekerlemelerde, ekmeklerde, sosis gibi işlenmiş et ürünlerinde çok kullanılmaktadır. Bazı Asya mutfaklarında tüketilen laktoz içermeyen Hindistan cevizi sütü gibi malzemelerin yerine son yıllarda süt kreması ya da yoğunlaştırılmış süt kullanmaktadır. Oysa birçok laktoz intoleransı hastası, süt tozu ve yoğunlaştırılmış sütün yaklaşık aynı miktardaki sütten daha fazla laktoz içerdiğini göz ardı etmektedir. Aynı şekilde pek çok insan, peynir altı suyu gibi ürünlerin sütteki laktozun neredeyse tamamını içerdiğinin farkında değildir. İntoleransı olan bireylere uygun bilgilendirmelerin yapılması oldukça önemlidir.

*İnternet sitemizde yer alan bilgiler bilgilendirme amaçlıdır tanı ve tedavinin yerini tutmaz.

DİYETİSYEN BEYHAN BEŞİR

KAYITLI DİYETİSYEN KODU:DYT98444